نشریه علوم کشاورزی و منابع طبیعی
سال چهاردهم شماره 5 (پیاپی 61، آذر و دی 1386)

استان کرمان بزگترین تولید کننده خیار و گوجه فرنگی در کشور است. در این تحقیق با استفاده از نمونه تصادفی 282 تایی در سال 1384، مزیت نسبی و آثار سیاستی درتولید خیار و گوجه فرنگی گلخانه ای و فضای باز در استان کرمان، محاسبه و مقایسه شده است. از ماتریس تحلیل سیاستی (PAM) برای محاسبه شاخص های هزینه منابع داخلی (DRC)، هزینه به منفعت اجتماعی(SCB)، ضریب حمایت اسمی از نهاده ها (NPIC)، حمایت اسمی از بازار محصول (NPC)، حمایت موثر از محصول (EPC) و سودآوری خالص اجتماعی(NSP) برای هریک از محصولات، استفاده شده است. نتایج بدست آمده نشان می دهد که تولید خیار و گوجه فرنگی در ناحیه چهار و گلخانه های کوچک دارای مزیت نیست، اما تولید در فضای باز در کلیه مناطق مورد بررسی دارای مزیت نسبی است. همچنین حمایت های دولتی از تولیدات گلخانه ای بیشتر از فضای باز است. تولیدات گلخانه ای علی رغم اینکه اشتغال زایی بیشتر، عملکرد بهتر و استفاده کارآتر از منابع را دارند اما مزیت نسبی و سودآوری اجتماعی کمتری در مقایسه با تولید در فضای باز دارند.

به منظور ارزیابی قابلیت تصاویر چند طیفی و ادغام شده ماهواره ای لندست 7 و IRS-1D در تهیه نقشه گستره جنگل و مقایسه آنها با یکدیگر، پنجره ای از تصاویر سنجنده چند طیفی IRS-LISS Ш، سنجنده IRS-Pan و تصاویر پانکروماتیک و چند طیفی سنجنده ETM+ از جنگل های جنوب شهرستان کردکوی در استان گلستان انتخاب گردید. تصاویر با استفاده از نقاط کنترل زمینی و مدل رقومی ارتفاع منطقه با دقت کمتر از 35/0 پیکسل تصحیح هندسی شدند. با استفاده از تکنیک خودکار ادغام بر پایه خصوصیات آماری، تصاویر چند طیفی هر سنجنده با تصویر پانکروماتیک همان سنجنده ادغام و تصاویری چند طیفی با قدرت تفکیک مکانی تصویر پانکروماتیک ایجاد گردید. طبقه بندی نظارت شده با استفاده از الگوریتم حداکثر احتمال بر روی تصویر چند طیفی اصلی هر ماهواره و همچنین بر روی تصاویر ادغام شده انجام و نقشه گستره جنگل/غیرجنگل منطقه تهیه شد. به منظور بررسی صحت طبقه بندی، نقشه واقعیت زمینی صددرصد جنگل های منطقه اعم از طبیعی و دست کاشت با استفاده از تفسیر تلفیقی بر روی اورتوفتوموزاییک رقومی منطقه تهیه شد. در تهیه اورتوفتوموزاییک رقومی از 11 قطعه دیاپوزیتیو عکس هوایی اسکن شده با مقیاس 1:40000 استفاده گردید. بررسی صحت تصاویر طبقه بندی شده نشان داد که تصویر ادغام شده LissШ و Pan با صحت کلی 5/89 درصد و ضریب کاپای 72/0 بهترین نتیجه و تصویر ادغام شده ETM و Pan با صحت کلی 78درصد و ضریب کاپای 43/0 ضعیف ترین نتیجه را ارایه داده اند. از آنجا که فواصل عکسبرداری هوایی از مناطق جنگلی در ایران زیاد است، می توان از تصاویر ادغام شده ماهواره IRS با قدرت تفکیک مکانی و طیفی مناسب، برای تولید نقشه گستره جنگل و ارزیابی و کنترل آن در شمال کشور و در دوره های زمانی مشخص استفاده کرد.

به منظور بررسی اثرات روش کاشت بر تغییرات مقدار عناصر غذایی در خاک و گیاه در شرایط رطوبتی مختلف، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات، در قالب بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی زهک، در منطقه سیستان در سال زراعی 84-1383 اجرا گردید. کرت های اصلی دو سطح آبیاری بعد از 80 و 160 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A، و کرت های فرعی چهار روش کاشت مسطح، جوی و پشته ای با عرض پشته 120 سانتی متر، جوی و پشته ای با عرض پشته 60 سانتی متر و فاروئی بودند. نمونه خاک در 5 مرحله تهیه و عناصر ازت، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و سدیم اندازه گیری شدند. میزان ازت، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و سدیم گیاه در 5 مرحله اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که روش های کشت جوی و پشته ای بخصوص در تناوب بیشتر آبیاری موجب افزایش غلظت سدیم محلول خاک و جذب بیشتر سدیم توسط گیاه شدند. افزایش غلظت سدیم در این خاک آهکی موجب افزایش قدرت یونی و در نتیجه غلظت کلسیم و منیزیم محلول و افزایش جذب این دو عنصر شد. به رغم عملکرد بیشتر با آبیاری پس از 80 میلی متر تبخیر از تشتک کلاس A، تنها عناصر ازت و سدیم در دانه بیشتر شدند و میزان جذب سایر عناصر غذایی تغییری نکرد. جذب عناصر N، P وK در کل اندام هوایی با آبیاری 80 میلی متر تبخیر، از 160 میلی متر بیشتر بود. بنابراین عدم افزایش جذب فسفر و پتاسیم در دانه با آبیاری 80 میلی متر نسبت به 160 میلی متر تبخیر، به دلیل عدم افزایش جذب این عناصر در کل اندام هوایی گیاه نبوده است بلکه این عناصر از سایر اندام ها به دانه کمتر منتقل شده اند. با روش کشت فاروئی میزان انتقال ازت نیز از سایر اندام های هوایی به دانه با هر دو دور آبیاری افزایش یافت بنابراین احتمالا با کاربرد بیشتر کودهای N، P وK با دور آبیاری پس از 80 میلی متر تبخیر، میزان محصول افزایش نمی یابد بلکه کلید افزایش محصول دانه در افزایش یکی از عناصر میکرو که در انتقال عناصر اصلی از سایر اندام های گیاهی به دانه مؤثر هستند و یا استفاده از روش کشتی که جذب این عنصر را افزایش می دهد، می باشد.

هدف از انجام این پژوهش بررسی کارایی روش ژئوپدولوژیک در افزایش درجه خلوص واحدهای نقشه خاک و در نتیجه افزایش دقت طبقه بندی تناسب اراضی برای محصولات انتخابی در شمال و شمال غربی آق قلا واقع در استان گلستان است. واحدهای ژئوپدولوژیک موجود در منطقه آق قلا با استفاده از تفسیر عکس های هوایی با مقیاس 000،20: 1 و تکنیک های تجزیه زمین نما و به کمک نقشه های توپوگرافی و زمین شناسی در سطوح مختلف تفکیک شدند. مطالعات خاکشناسی به طریق انتخاب مناطق نمونه در بطن منطقه مطالعه شده، انجام شد. مناطق نمونه بطور مفصل مطالعه و نتایج حاصل به مناطق مشابه در خارج از این مناطق تعمیم داده شد. پس از تشریح پروفیل ها، از افقهای مشخصه خاک نمونه برداری و تجزیه های شیمیایی و فیزیکی نمونه های خاک انجام شد. تجزیه و تحلیل داده ها در محیط نرم افزار ایلویس پردازش و بصورت رقومی انجام شد. تعداد 17 لندفرم و 57 واحد مرزبندی در منطقه مطالعه شده تفکیک و روی نقشه خاک ترسیم گردیدند. مطالعات طبقه بندی تناسب اراضی برای محصولات انتخابی منطقه به روش محدودیت ساده و بر مبنای اصول ارائه شده در راهنمای فائو انجام گرفت. در مقایسه با روش معمول ایران، اعمال روش ژئوپدولوژیک در مطالعات خاکشناسی و طبقه بندی تناسب اراضی منجر به افزایش درجه خلوص واحدهای نقشه خاک گردید. افزایش درجه خلوص واحدهای نقشه خاکشناسی و طبقه بندی اراضی به نوبه خود تاثیر مثبتی در تفکیک و همگنی کلاس ها و تحت کلاس های طبقه بندی تناسب اراضی برای محصولات انتخابی در منطقه مطالعاتی نشان داد.

بررسی شکل های پتاسیم (محلول، تبادلی، قابل استخراج با اسیدنیتریک و ساختمانی) در چهار راسته خاک (ورتی سولز، انتی سولز، اینسپتی سولز و مالی سولز) به عنوان تابعی از مقدار و نوع رس در خاک های ایستگاه تحقیقاتی خرکه در استان کردستان صورت گرفت. همه شکل های مختلف پتاسیم (تبادلی، غیر تبادلی، ساختمانی و کل) راسته ورتی سولز در مقایسه با سایر راسته ها بیشتر بود که به طور عمده به دلیل بیشتر بودن مقدار رس و غالب بودن اسمکتیت در بخش رس در راسته ورتی سولز نسبت به بقیه راسته ها بود. در تمامی نمونه ها با افزایش مقدار رس، پتاسیم ساختمانی افزایش یافت که این افزایش در نمونه هایی که ایلیت بیشتری داشتند در مقایسه با نمونه های با ایلیت کمتر، بیشتر بود. در راسته های انتی سولز، مالی سولز و اینسپتی سولز، مقدار شکل های مختلف پتاسیم (قابل استخراج با اسید نیتریک، اسید فلوریدیک و استات آمونیوم) خاک هایی که از لحاظ مقدار رس و اسمکتیت غالب بودند، بیشتر از بقیه بود.

در رابطه جهانی فرسایش خاک (USLE)، عامل فرسایش پذیری خاک (K) با استفاده از نموگراف براساس پنج ویژگی خاک (شن درشت، شن خیلی ریز و سیلت، ماده آلی، ساختمان و نفوذپذیری) برآورد می شود. بررسی ها نشان می دهد که این عامل ممکن است تحت تاثیر سایر ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک قرار گیرد. این پژوهش در شهرستان هشترود واقع در جنوب استان آذربایجان شرقی طی سال 1384 انجام گرفت. خاک منطقه بیشتر با بافت لومی رسی دارای حدود 13درصد آهک است. برای انجام پژوهش محدوده ای مربعی شکل از خاک منطقه به ابعاد 3030کیلومتر انتخاب و به 36 شبکه منظم مربعی جدا گردید. در هر شبکه 3 تکرار کرت واحد با فاصله 2/1متر ایجاد شد. در خاک های تحت بررسی ویژگی های مستقل (درصد شن، سیلت، رس، سنگریزه، ماده آلی، آهک و پتاسیم) و وابسته خاک (پایداری خاکدانه و نفوذپذیری) اندازه گیری شد. مقدار K، از نسبت مقدار رسوب بر مقدار عامل فرسایندگی باران اندازه گیری شد و با مقدار K برآوردی از نموگراف مقایسه گردید. میانگین مقدار K اندازه گیری شده برابر با 004258/0 مگاگرم ساعت بر مگاژول میلی متر بود که 98/10 برابر کمتر از مقدار برآوردی شد. این تفاوت در سطح احتمال 1درصد معنی دار شد. همچنین اثر پایداری خاکدانه و نفوذپذیری بر مقدار K اندازه گیری شده معنی دار (83/0=R2، 01/0P) بود. ویژگی های مستقل خاک با تاثیر بر پایداری خاکدانه و نفوذپذیری، بر فرسایش پذیری اثر گذاشتند. نتایج نشان داد که در خاک های آهکی مورد بررسی، آهک به عنوان یکی از ویژگی های مهم خاک، در افزایش پایداری خاکدانه و نفوذپذیری و در نتیجه کاهش فرسایش پذیری تاثیر قابل توجهی دارد. این تاثیر در نموگراف USLE در نظر گرفته نشده است. در این خاک ها، فرسایش پذیری را از روی رابطه رگرسیونی ساده بر اساس سیلت، ماده آلی و آهک با اطمینان نسبتا بالا (74R2=) می توان برآورد کرد.

به منظور تعیین مهمترین صفات فنولوژیک و فیزیولوژیک مؤثر بر افزایش عملکرد دانه در کلزا، رابطه بین آنها با اجزای عملکرد و عملکرد دانه بررسی شد. آزمایش با استفاده از 9 رقم کلزا که در سالیان اخیر در منطقه گرگان کشت و کار می شود به نام های: آپشن500، اکسل، پی - اف 91/7045، پیس، سیکلن، کوانتوم، کیو 2، گولیاس و هایولا 401 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال زراعی 1382-1381 به صورت دیم اجرا شد. ارقام مورد بررسی، اختلاف معنی داری از نظر عملکرد دانه نشان دادند و از این لحاظ در سه گروه پرمحصول (هایولا 401)، متوسط (اکسل، پی - اف 91/7045، پیس، کوانتوم و کیو 2) و کم محصول (آپشن 500، سیکلن و گولیاس) قرار گرفتند. ارقام مختلف بخصوص رقم پرمحصول و ارقام کم محصول، اختلاف معنی داری از نظر عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، سرعت پرشدن دانه، طول دوره گلدهی، تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف نشان دادند. همبستگی این صفات با عملکرد دانه نیز بسیار معنی دار (01/0>P) بود. روز تا رسیدگی فیزیولوژیک با عملکرد دانه همبستگی منفی و معنی داری (01/0>P) داشت، اما صفاتی مانند دوره پرشدن دانه، بیوماس کل در گلدهی و وزن هزار دانه با عملکرد دانه، ارتباط معنی داری نداشتند.

تعداد 6 ژنوتیپ پنبه در سال1383 بصورت یک طرح دای آلل یک طرفه با یکدیگر تلاقی داده شد و در سال1384 والدین و نتاج (21 ژنوتیپ) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار کشت گردیدند و برخی صفات کیفی نظیر طول الیاف، استحکام، یکنواختی، کشش و شاخص میکرونری الیاف مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس حاکی از وجود تفاوت های ژنتیکی بین ارقام و همچنین ترکیب پذیری عمومی و خصوصی صفات والدین و هیبریدها بود. بدین ترتیب در تلاقی های مورد مطالعه وجود اثرات افزایشی و غیرافزایشی ژن ها در کنترل صفات مربوطه محرز گردید. صفات طول، استحکام و ظرافت الیاف تحت کنترل ژن هایی با اثر غالبیت نسبی بود و قابلیت توارث پذیری خصوصی آنها 91/0، 82/0 و 71/0 برآورد گردید. صفات یکنواختی و کشش الیاف توسط اثرات فوق غالبیت ژن ها کنترل می شد و قابلیت توارث پذیری خصوصی آنها 51/0 و 39/0 برآورد گردید.

تثبیت بیولوژیک نیتروژن در گیاه یونجه تحت تاثیر عوامل مختلف قرار می گیرد، میزان نیتروژن در خاک و نوع کود نیتروژن که به صورت نیترات یا آمونیوم وجود دارد نیز ممکن است تاثیر متفاوت بر تثبیت بیولوژیک نیتروژن داشته باشد. برای بررسی تاثیر میزان و نوع کود نیتروژن بر روی تثبیت بیولوژیک نیتروژن در گیاه یونجه آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی در سال 83-1382 در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان انجام گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل دو رقم یونجه (همدانی و یزدی)، دو سطح تلقیح وعدم تلقیح و تیمار کود نیتروژن (شاهد، 1 میلی مول نیترات پتاسیم، 3 میلی مول نیترات پتاسیم، 1 میلی مول فسفات آمونیوم و 3 میلی مول فسفات آمونیوم) بودند. بذور یونجه در گلدان هایی حاوی شن در گلخانه کشت شد و روزانه با محلول هوگلند بدون نیتروژن همراه با اعمال تیمارهای مورد نظر آبیاری شدند و بوته های که تیمار تلقیح داشتند با سوسپانسیون یکنواختی از باکتری تلقیح شدند. بوته های یونجه در مرحله 10 درصد گلدهی برداشت و میزان سطح برگ، گره زایی، ماده خشک اندام های مختلف گیاه و درصد و عملکرد نیتروژن و عملکرد فلورسانس اندازه گیری و مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. کمترین تعدادگره در تیمارهای 3 میلی مول فسفات آمونیوم و 3 میلی مول نیترات پتاسیم به دست آمد. در تیمار 3 میلی مول نیترات پتاسیم که اختلاف معنی داری را با شاهد نداشت، کمترین وزن گره حاصل گردید. بالاترین سطح برگ در تیمار 3 میلی مول فسفات آمونیوم و بیشترین وزن خشک کل گیاه، درصد نیتروژن و عملکرد نیتروژن در تیمارهای کودی 3 میلی مول از فسفات آمونیوم و نیترات پتاسیم به دست آمد و از نظر عملکرد فلورسانس نیز تیمار شاهد دارای کمترین عملکرد فلورسانس یا بالاترین بازداری نوری بود. وجود بالاترین وزن گره وتعداد گره در روی ریشه یونجه هایی که با محلول غذائی محتوی 1 میلی مول نیترات پتاسیم و 1 میلی مول فسفات آمونیوم رشد نمودند نیاز گیاه یونجه را به مقدار کمی از مکمل نیتروژن معدنی در اوائل رشد گیاه تایید می کند.

در این تحقیق اثرات دمای محیط ریشه، اندازه پیاز و جیبرلین (ماده تنظیم کننده رشد گیاهی) بر رشد رویشی زعفران در اتاق رشد مورد مطالعه قرار گرفت. طرح آزمایشی اسپلیت پلات فاکتوریل بر اساس طرح بلوک کامل تصادفی در 3 تکرار بود. دمای محیط ریشه به عنوان فاکتور اصلی در سه سطح (10، 15 و 20 درجه سانتی گراد)، ترکیب فاکتوریل از اندازه پیاز در دوسطح (بزرگ و کوچک) و آغشته کردن پیازها با جبیرلین (GA3) در دو سطح (غلظت های صفر و 500 پی. پی. ام) به عنوان فاکتورهای فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که دما، اثر متقابل دما با جیبرلین و اندازه پیاز تاثیر معنی داری بر رشد رویشی زعفران دارد. گیاهانی که با جیبرلین تیمار نشده بودند اما دمای محیط ریشه آنها 15 درجه سانتی گراد بود تعداد برگ بیشتری نسبت به بقیه داشتند. گیاهانی که با جیبرلین تیمار شده بودند و دمای محیط ریشه آنها 10 یا 15 درجه سانتی گراد بود وزن خشک برگ آنها بیشتر از بقیه گیاهان بود. پیازهای بزرگ در مقایسه با پیازهای کوچک، گیاهانی با تعداد و وزن خشک برگ بیشتری تولید کردند. گیاهان حاصل از پیازهای بزرگ در دمای محیط ریشه 15 درجه سانتی گراد رشد بهتری داشتند اما ارتفاع گیاهان در دمای10 درجه سانتی گراد محیط ریشه محدود شد.

آزمایشی در سال زراعی 84 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان انجام شد. آبیاری در دو سطح عدم آبیاری (S) و آبیاری کافی (N) به عنوان یک عامل و 17 لاین گندم به عنوان عامل دوم به صورت یک طرح اسپلیت بلوک در سه تکرار قرار گرفتند. صفات فیزیولوژیک مورد اندازه گیری عبارت از سطح برگ پرچم، شاخص محتوای کلروفیل برگ، فلورسانس کلروفیل، سرعت فتوسنتز، دمای کنوپی و محتوای نسبی آب برگ بودند. از میان صفات فیزیولوژیک بررسی شده، سرعت فتوسنتز، شاخص محتوای کلروفیل برگ و سطح برگ پرچم در هر دو شرایط آبیاری و همچنین شاخص تحمل تنش (STI) وراثت پذیری های عمومی نسبتا بالایی از خود نشان دادند. در شرایط فاقد تنش، سطح برگ پرچم و در شرایط تنش، سطح برگ پرچم و دمای کنوپی همبستگی معنی داری با STI داشتند. در تجزیه علیت STI در شرایط فاقد تنش، صفت سطح برگ پرچم و محتوای نسبی آب برگ بیشترین اثرات مستقیم را داشتند ولی در شرایط تنش از میان صفات فیزیولوژیک، سطح برگ پرچم، دمای کنوپی، سرعت فتوسنتز، فلورسانس کلروفیل و محتوای نسبی آب برگ بیشترین اثرات مستقیم را بر روی STI نشان دادند. در کل می توان سطح برگ پرچم در شرایط فاقد تنش و تنش را، برای گزینش غیرمستقیم در جهت افزایش عملکرد و STI پیشنهاد نمود.

به منظور بررسی اثر تنش خشکی در مراحل مختلف رشد و مقادیر مختلف نیتروژن بر چگونگی رشد و نمو گیاه ذرت هیبرید ksc704 و همچنین میزان تجمع ماده خشک آزمایشی در سال زراعی 1383 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی درسه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی عبارت بودند از: مقادیر 150، 300 و 450 کیلوگرم در هکتار نیتروژن از منبع اوره و تنش های رطوبتی به صورت آبیاری مطلوب t0))، تنش در مرحله رویشی (t1)، تنش در مرحله پیش از گرده افشانی و 50 درصد گلدهی (t2) و تنش در مرحله بعد از گرده افشانی و پر شدن دانه (t3). نتایج نشان داد مراحل رشد و نمو گیاه تحت تاثیر مقادیر نیتروژن و تنش خشکی قرار می گیرد. اعمال تنش در مرحله رویشی باعث تاخیر در ظهور برگ گردیده است و مصرف کود نیتروژنه توانسته تا حدود کمی این تاخیر را جبران نماید. اما در گیاهانی که دچار تنش بوده و همچنین مقدار کمتری نیتروژن دریافت کرده اند ظهورگل نر و ابریشم بلال 5 تا 9 روز بسته به میزان نیتروژن دریافتی، نسبت به شاهد تاخیر دارد. تنش خشکی موجب کاهش تجمع ماده خشک بلال گردیده است اما با افزایش کود نیتروژن تجمع ماده خشک بلال افزایش یافت. تنش خشکی در مرحله رویشی کمترین وزن خشک بلال را داشته است و کمترین وزن خشک ساقه و برگ در تنش خشکی در مرحله رویشی ایجاد شده است. از طرفی طول دوره زایشی بر اثر استرس خشکی کوتاه تر شده است.

برای بررسی اثر جایگزینی کنجاله کانولا بجای آرد ماهی بر عملکرد ماهی قزل آلا، از کنجاله کانولا (حاوی 5/12 میکرومول بر گرم ماده خشک) در 5 سطح جایگزینی40،30،20،10 و50 درصد بجای آرد ماهی، در قالب طرح کامل تصادفی به علاوه یک شاهد (صفر درصد)، در سه تکرار استفاده شد. کلیه جیره ها محتوی انرژی و پروتئین یکسانی داشتند. تعداد 216 قطعه ماهی قزل آلای رنگین کمان انتخاب و در 18 وان (هر وان 12 قطعه ماهی) جای گرفتند و پس از دو هفته سازگاری، به مدت 56 روز با 6 جیره آزمایشی تغذیه شدند. این جایگزینی سبب ایجاد تفاوت آماری معنی داری در معیارهای مورد نظر در مقایسه با جیره شاهد (بجز شاخص وضعیت) نشد. نتایج این آزمایش نشان داد که جایگزینی کنجاله کانولا تا سطح 40 درصد به دلیل بهبود جذب نیتروژن و بهبود عملکرد ماهی قزل آلا امکان پذیر است. استفاده از کنجاله کانولا تا سطح 50 درصد جایگزینی باعث ایجاد تفاوت آماری معنی داری با جیره شاهد بر غلظت هورمون های تیروکسین و تری یدو تیرونین و نسبت تری یدوتیرونین به تیروکسین نشد. این نتایج نشان می دهد که کنجاله کانولا به عنوان یک منبع پروتئین گیاهی، جایگزین مناسبی برای آرد ماهی در جیره قزل آلای رنگین کمان می باشد.

این تحقیق در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایه کاملا تصادفی در سه تکرار در دو منطقه (گرگان و کلاردشت) نمونه برداری شده، استخراج و اندازه گیری در سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران انجام گردید. نمونه برداری از اندام های مختلف گیاه سرخ ولیک در فصل بهار (برگ و گل) و پاییز (میوه) صورت گرفت. متغیرهای اندازه گیری شده وزن تر و خشک میوه، درصد ماده خشک، میزان عصاره کل و درصد فلاونوئیدهای کرستین، کرسترین و روتین را شامل می شد. استخراج مواد با متانول و اندازه گیری فلاونوئیدها با کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) انجام گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین میزان ماده خشک در اندام های برگ، گل و میوه در کلاردشت (به ترتیب 6/4، 27/6 و97/4 درصد) نسبت به گرگان (به ترتیب 09/7، 73/4 و 86/5 درصد) تولید شده است. بر اساس نتایج بدست آمده بین میزان فلاونو ئید کرستین در دو مکان اختلاف معنی داری وجود داشت، به طوری که میزان کرستین در اندام گل گیاه سرخ ولیک در کلاردشت (38/0 درصد) بیشتر از گرگان (003/0 درصد) بود. بیشترین میزان روتین در برگ ها (017/0 درصد) و در کلاردشت بیشتر از گرگان (014/0 درصد) به دست آمد. درصد کرستین در گل ها بیشتر از برگ ها و میوه ها تولید شده است. کرسیترین فقط در گل ها در منطقه گرگان (032/0درصد) تولید شد.

به منظور بررسی رفتار جنسی قوچ نژاد مهربان تحقیقی با 7 راس قوچ مهربان با سن بیش تر از دو سال طی چهار فصل پاییز، زمستان، بهار و تابستان در منطقه همدان انجام شد. در طول دوره آزمایش هر هفته از قوچ های فوق اسپرم گیری به عمل آمد، صفات کمی (حجم، اسیدیته و غلظت مایع منی، درصد اسپرم غیر طبیعی و زنده و تعداد کل اسپرم) و صفات کیفی منی (رنگ منی، درصد تحرک اسپرم) و میل جنسی قوچ ها اندازه گیری شد. حجم، اسیدیته منی و درصد اسپرم های غیرطبیعی در تابستان پایین تر از سایر فصل ها بود (05/0 P<). غلظت منی و درصد اسپرم زنده در پاییز کاهش نشان داد و تعداد کل اسپرم نیز در پاییز و تابستان کم تر از سایر فصل ها بود (05/0P<). رنگ منی در تابستان، تحرک اسپرم و میل جنسی قوچ نیز در پاییز کم تر از سایر فصل ها ارزیابی شد (05/0P<)، اما با وجود تفاوت صفات در فصل های مختلف، در تمام طول سال صفات جنسی از نظر باروری قابل قبول بودند. به طور کلی می توان چنین نتیجه گرفت که فصل اثر قابل توجهی بر عملکرد تولید مثلی قوچ ندارد.

این تحقیق به منظور ارزیابی یک روش جدید برای کنترل رفتار پرتاب خوراک در گاو انجام گرفت. بدین منظور 45 راس از گاوهای شیرده یک گاوداری صنعتی به سه تیمار شامل: دو تیمار دارای آخور با کابل در جلو و به فاصله 40 سانتی متر از لبه داخلی آخور با دو ارتفاع مختلف (70 و 80 سانتی متری از محل ایستادن گاوها) و یک گروه شاهد با آخور بدون کابل اختصاص یافتند. یک هفته پس از نصب کابل ها، رفتار گاوها در حین خوردن جیره کامل در وعده صبح به مدت 45 دقیقه و در طول 10 روز از طریق مشاهده مستقیم مورد ارزیابی قرار گرفت. تعداد دفعات پرتاب خوراک به عقب و تعداد دفعات پرتاب خوراک به جلو در سه گروه ثبت و میانگین آنها از طریق تجزیه و تحلیل واریانس مقایسه گردید. میانگین دفعات پرتاب خوراک به عقب و پرتاب خوراک به جلو بین تیمارها اختلاف معنی داری داشت (01/0P<). نصب کابل در هر دو ارتفاع باعث کاهش معنی دار (01/0P<) در دفعات پرتاب خوراک هم به جلو (با میانگین دفعات پرتاب خوراک به جلو 2/9 و 2/4 در برابر 4/25 به ترتیب برای تیمارهای دارای کابل با ارتفاع 80 سانتی متر و 70 سانتی متر و تیمار بدون کابل) و هم به عقب (با میانگین دفعات پرتاب خوراک به عقب 22 و 20 در برابر 52 به ترتیب برای تیمارهای دارای کابل با ارتفاع 80 سانتی متر و 70 سانتی متر و تیمار بدون کابل) شد. اما ارتفاع نصب کابل اثر معنی داری در کاهش دفعات پرتاب خوراک به جلو یا عقب نداشت (05/0P>). نتایج این تحقیق نشان می دهد که با نصب کابل در جلوی آخور می توان رفتار نامطلوب پرتاب خوراک در گاو و در نتیجه، هزینه خوراک را با جلوگیری از اتلاف خوراک تا حد زیادی کاهش داد.

اثر آنتاگونیستی 4 جدایهTh1, Th2, Th3و Th4قارچ Trichoderma harzianum و 2 جدایه Tv1 وTv2 قارچ T.virens جدا شده از خاک برروی جدایه ONU5 قارچ Ophiostoma novo-ulmi (عامل بیماری مرگ هلندی درختان نارون) در شرایط آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور مکانیسم های آنتاگونیستی مختلف نظیرمایکوپارازیتیسم، قدرت رقابت تغذی های، قدرت کلونیزاسیون، تاثیر متابولیت های ترشحی خارج سلولی فرار و غیرفرار جدایه های مزبور روی جدایه ONU5 قارچ O.novo-ulmi مورد آزمایش قرار گرفت. مطالعات میکروسکوپی نشان داد که تمامی جدایه های فوق از طریق رفتارهای مایکوپارازیتیسم باعث اختلال رشد و بد شکلی ریسه شده اند. نتایج حاصل نشان داد که جدایه های مختلف قارچ تریکودرما از نظر مکانیسم های مختلف آنتاگونیستی روی قارچ عامل بیماری بسیار متفاوت عمل می کنند. از میان 6 جدایه فوق الذکر، جدایه Tv2 با بیشترین میزان سرعت رشد در کشت دوطرفه با قارچ عامل بیماری، از نظر رقابت تغذیه ای بهتر از سایرین عمل کرد، به طوری که پس از 4 روز کل سطح محیط کشت و پرگنه ی قارچ عامل بیماری را پوشانید. جدایه Th3 نیز از نظر قدرت کلونیزاسیون و اسپورزایی روی کشت 3 روزه قارچ عامل بیماری بهتر از بقیه جدایه ها عمل نمود. در آزمایش تاثیر ترکیبات فرار و غیرفرار جدایه Tv1 به ترتیب با 74/92 و 75/58 درصد بیشترین تاثیر بازدارندگی از رشد میسلیوم قارچ عامل بیماری را داشته است. امکان بکارگیری این جدایه ها برای کنترل بیولوژیکی علیه قارچ عامل بیماری مرگ نارون قابل بحث می باشد.

طی سال های 1375و 1376 آلودگی های فوزاریومی در گیاهان گوجه فرنگی در مناطق مختلف استان آذربایجان شرقی مورد مطالعه قرار گرفت. مزارع گوجه فرنگی در شهرستان های بناب، تبریز، شبستر، مراغه، مرند و میانه که مناطق عمده کشت این محصول در استان هستند مورد بررسی قرار گرفته و از گیاهان دارای علائم بیماری نمونه برداری به عمل آمد. بر اساس نتایج بدست آمده آلودگی های فوزاریومی در کلیه مناطق بررسی شده وجود داشت و در سال های مذکور به ترتیب 72 و 75 درصد مزارع مورد بازدید دارای آلودگی بودند. بیشترین میزان آلودگی در مناطق عجب شیر و شبستر و میانه مشاهده گردید. میانگین درصد گیاهان آلوده در سال های 1375 و 1376 به ترتیب 2/7 ±9/7 درصد و 3/7 ± 4/7 درصد تخمین زده شد. جدایه های قارچی بدست آمده از کشت های خالص تک اسپوری، به عنوان گونه های F.solani, Fusarium oxysporum F.acuminatum, F.equiseti, و F.proliferatum تشخیص داده شد و فراوانی گونه های مذکور به ترتیب 8/34، 30، 25، 85 /5 و 21/4 درصد بود. در آزمون بیماری زایی همه گونه های فوق در گیاهچه ها باعث بیماری و مرگ و میر شدند. غیر از گونه F.oxysporum بقیه گونه ها به عنوان عامل بیماری بر روی گوجه فرنگی برای اولین بار از ایران گزارش می شوند.

امروزه فرسایش آبی به عنوان یکی از مسائل مهم در کشاورزی و آبخیزداری مطرح است و محققین با انجام تحقیقات مختلف به دنبال راهکارهایی برای به حداقل رساندن آن هستند. مطابق معادله جهانی فرسایش خاک USLE، ضریب فرسایندگی باران (R) یکی از عوامل مؤثر بر میزان فرسایش آبی است و برای محاسبه این ضریب، انرژی جنبشی باران مدنظر قرار می گیرد. معادله ویشمایر یکی از معروفترین روش های محاسبه R می باشد بطوری که در این معادله به میزان باران (V)، انرژی جنبشی در هر میلی متر باران (E) و حداکثر شدت 30 دقیقه ای باران (I30-max) نیاز می باشد. در این تحقیق از آمار 10 دقیقه ای باران های موجود از ایستگاه سینوپتیک گرگان (1983-1973) برای محاسبه R در منطقه استفاده شد. سپس با استفاده از نتایج به دست آمده روابطی بین R محاسبه شده از روش ویشمایر و پارامترهای مختلف بارندگی نظیر میزان بارندگی، باران روزانه، حداکثر باران روزانه، حداکثر شدت باران یک ساعته، باران 6 ساعته و باران سالانه مورد بررسی قرار گرفت و معادلاتی برای برآورد ضریب فرسایندگی براساس پارامترهای مختلف باران حاصل شد که با توجه به ضریب همبستگی بعضی از این معادلات از دقت بالاتری برخوردار بودند. بنابراین با استفاده از این معادلات و با در اختیار داشتن پارامترهای بارندگی فوق، ضریب فرسایندگی در مقیاس های مختلف هر باران قابل برآورد می باشد. از سوی دیگر میزان R با دوره بازگشت های مختلف نیز برآورد شد و مقدار متوسط R منطقه مورد مطالعه برابر 1/938 Mj.mm/hr/ha/yr)) برآورد گردید.

یکی از مهمترین و در عین حال پیچیده ترین مسائل موجود در مهندسی آبیاری، مسئله حرکت آب در خاک می باشد. در اغلب تحقیقات، روابطی که جهت بررسی حرکت آب در خاک به دست آمده است، بیشتر براساس تغییرات میزان آب در سطح خاک می باشند. به منظور بررسی صحرایی و واقعی حرکت آب در خاک های سبک و خشک، یک سیستم آبیاری زیر زمینی تراوا با استفاده از کپسول های تراوا در تپه های شنی الباجی اهواز نصب گردید. کپسول های مورد استفاده در دو اندازه 30 و 45 سانتی متر، تحت فشار کارکرد 2، 4 و 6 متر آب و تداوم زمانی 10، 30، 60، 180 و 300 دقیقه مورد آزمایش قرار گرفتند. بدین ترتیب که برای اولین آزمایش روی لوله ای از جنس پلی اتیلن (به قطر 32 میلی متر) به فواصل 5/1 متر (به منظور عدم تداخل الگوهای ایجاد شده) 5 کپسول تراوا به طول های یکسان نصب و لوله پلی اتیلن مذکور به یک دستگاه پمپ روبین مجهز به فشارسنج و فشارشکن جهت تنظیم فشارهای لازم متصل گردید. ورود آب از انتهایی ترین لوله تراوا بعد از گذشت 10 دقیقه از زمان آزمایش، توسط شیرگازی که در ابتدای آن تعبیه شده بود قطع، و سپس در امتداد لوله ترانشه ای حفر و توسعه افقی و عمودی آب در اطراف لوله مشاهده و میزان آن ثبت شد. به همین ترتیب برای سایر زمان ها، اندازه ها و فشارها حرکت آب در خاک به صورت دو بعدی به صورت کمی ثبت گردید. نتایج بیانگر این مطلب است که حداکثر پیشروی عمودی در لوله های 30 و 45 سانتی متر پس از 5 ساعت حداکثر 60 و 85 سانتی متر و بیشترین پیشروی افقی در این دو لوله به ازای فشار 6 متر به ترتیب بین 9تا 38 و 11 تا 48 سانتی متر پس از 5 ساعت آبیاری به دست آمده است. سایر نتایج در قالب جدول ها و معادلاتی ارائه شده است که می توانند میزان توسعه رطوبتی را پیش بینی نمایند.

برای استفاده بهینه از آب و افزایش راندمان آبیاری ضروری است که پارامترهای معادلات نفوذ که نقش اساسی در ارزیابی و طراحی سیستم های آبیاری دارند، با دقت بالایی تخمین زده شوند. در این مقاله، یک روش ساده بر اساس هیدروگراف های جریان ورودی و جریان خروجی ارائه گردیده است که می تواند پارامترهای معادلات نفوذ کوستیاکف و کوستیاکف- لوئیس را برای روش های آبیاری سطحی شیبدار از جمله روش های خاص آبیاری جویچه ای مثل آبیاری غلام گردشی که تاکنون راه حلی برای تعیین معادله نفوذ آن ارائه نشده است، محاسبه نماید. در روش ارایه شده نیازی به حل معادلات پیچیده بیلان حجم که دارای پارامترهای متعددی است نمی باشد. برای ارزیابی روش ارائه شده، یک سیستم آبیاری غلام گردشی واقع در پارک صفه اصفهان مورد آزمایش قرار گرفت و پارامترهای معادلات نفوذ کوستیاکف و کوستیاکف- لوئیس تعیین گردید. نتایج نشان داد که روش ارائه شده، قادر است با دقت بالایی پارامترهای معادلات نفوذ کوستیاکف و کوستیاکف- لوئیس را تعیین نماید به طوری که خطای پیش بینی حجم نفوذ محاسبه شده با استفاده از معادلات فوق در مقایسه با حجم نفوذ محاسبه شده توسط هیدروگراف های جریان ورودی و جریان خروجی به ترتیب برابر با 9/2 و 6/7 درصد گردید.